Babesiosis là bệnh do ký sinh trùng đơn bào/động vật nguyên sinh (Protozoa) thuộc chi Babesia gây ra, phá hủy hồng cầu ở cún. Các loài phổ biến bao gồm: Babesia canis, Babesia vogeli, Babesia rossi (tùy khu vực địa lý) và Babesia gibsoni. Bệnh lây truyền chủ yếu qua ve, nhưng cũng có thể qua vết cắn, truyền máu hoặc từ mẹ sang con.
NGUYÊN NHÂN VÀ VÉC-TƠ TRUYỀN BỆNH
Loài Babesia:
- B. canis và B. vogeli: Gây bệnh từ nhẹ đến nặng, phổ biến ở châu Âu, châu Phi, châu Á.
- B. bibsoni: Phổ biến ở châu Á và Bắc Mỹ, khó điều trị hơn.
Véc-tơ:
- Ve Rhipicephalus sanguineus (ve chó nâu) truyền B. canis và B. vogeli.
- Ve Haemaphysalis longicornis và Dermacentor spp.
- B. gibsoni có thể lây qua vết cắn khi đánh nhau hoặc truyền máu.
TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Bệnh diễn biến theo hai thể:
Thể cấp tính (thường gặp ở chó con hoặc chó chưa có miễn dịch):
- Sốt cao (39-41°C).
- Thiếu máu tán huyết: Niêm mạc nhợt nhạt hoặc vàng do vỡ hồng cầu.
- Mệt mỏi, lười vận động, chán ăn.
- Nước tiểu sẫm màu (do huyết sắc tố niệu Hemoglobin).
- Gan và lách sưng to (splenomegaly), suy đa tạng nặng.
Thể mãn tính (thường gặp ở chó trưởng thành hoặc có miễn dịch một phần):
- Thiếu máu nhẹ đến trung bình.
- Sút cân, yếu ớt.
- Có thể không biểu hiện triệu chứng rõ ràng.
- Trường hợp nặng: Sốc, rối loạn đông máu (DIC), tử vong.
CHẨN ĐOÁN
- Xét nghiệm máu: Phát hiện ký sinh trùng trong hồng cầu qua soi kính hiển vi bằng nhuộm Giemsa (khó với B. gibsoni do kích thước nhỏ).
- PCR: Xác định DNA Babesia (độ chính xác cao).
- Huyết thanh học: Tìm kháng thể chống Babesia bằng kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang (IFA).
- Lâm sàng kết hợp công thức máu (giảm hồng cầu, tiểu cầu).
ĐIỀU TRỊ
Thuốc đặc hiệu:
- B. canis: Imidocarb dipropionate;
- B. gibsoni: Phối hợp Atovaquone + Azithromycin (hiệu quả hơn).
Hỗ trợ:
- Truyền máu nếu thiếu máu nặng, truyền dịch, chống sốc.
- Giảm đau, hạ sốt.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất.
- Theo dõi: Tái khám để đánh giá tái phát hoặc di chứng.
PHÒNG NGỪA
- Kiểm soát ve: Sử dụng thuốc xịt, thuốc nhỏ gáy, viên nhai phòng và trị ve.
- Môi trường: Vệ sinh khu vực sống, hạn chế tiếp xúc vùng nhiều ve.
- Sàng lọc: Kiểm tra máu trước khi truyền, cách ly cún nhiễm bệnh; kiểm tra sức khỏe định định kỳ và tầm soát ký sinh trùng máu.
BIẾN CHỨNG
- Thiếu máu mạn, suy thận/gan do tán huyết.
- Rối loạn đông máu (DIC), nhiễm trùng thứ cấp.
- Tử vong nếu không điều trị kịp thời.
TIÊN LƯỢNG
- Tốt: Khi phát hiện sớm và dùng đúng thuốc (đặc biệt với B. canis).
- Thận trọng: Với B. gibsoni do kháng thuốc và dễ tái phát.
- Trường hợp nặng: Tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt ở cún non, già hoặc suy giảm miễn dịch.
Kết luận
Babesiosis là bệnh nguy hiểm, đòi hỏi chẩn đoán nhanh và điều trị tích cực. Phòng ngừa qua kiểm soát ve là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ cún.
—
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN THÚ Y | BỆNH VIỆN THÚ Y PETCARE – CƠ SỞ CẨM PHẢ
Toà nhà Green Office, 104 Trần Phú, P Cẩm Tây, TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
Tel: 0203 3838 358 (Giờ hành chính)
Hotline: 0982 599 429 (24/7)
